Kiedy warto odrzucić spadek?
Decyzja o przyjęciu lub odrzuceniu spadku to ważny krok, przed którym staje spadkobierca. Chociaż dziedziczenie często kojarzy się z nabyciem majątku, w praktyce bywa bardziej skomplikowane – zwłaszcza gdy w grę wchodzą długi spadkowe. W tym artykule wyjaśnię, kiedy warto rozważyć decyzję, aby spadek odrzucić, jakie są tego konsekwencje i jak przeprowadzić całą procedurę zgodnie z polskim prawem.
Dlaczego odrzucenie spadku bywa konieczne?
Polskie prawo, regulowane m.in. przez przepisy Kodeksu cywilnego, przewiduje różne formy odpowiedzialności za długi spadkowe.
Spadkobierca może:
– przyjąć spadek wprost, co oznacza pełną odpowiedzialność za długi spadkowe, bez ograniczeń,
– przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza, gdzie odpowiedzialność za długi jest ograniczona do wartości aktywów wchodzących w skład spadku,
– odrzucić spadek, co oznacza całkowitą rezygnację z dziedziczenia – zarówno majątku, jak i długów.
Odrzucenie spadku jest szczególnie istotne, gdy długi spadkowe przewyższają wartość majątku lub gdy mamy pewność, że przyjęcie spadku mogłoby znacząco obciążyć naszą sytuację finansową.
Najczęstsze sytuacje, w których warto odrzucić spadek
1. Spadek obciążony długami
Jeśli zmarły pozostawił po sobie znaczące zobowiązania finansowe (np. kredyty, pożyczki, niezapłacone rachunki), warto rozważyć odrzucenie spadku. Nawet przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza może być ryzykowne, szczególnie jeśli istnieją trudności z dokładnym oszacowaniem majątku i długów.
2. Konflikty rodzinne lub niejasna sytuacja prawna
Czasem odrzucenie spadku jest najlepszym rozwiązaniem w obliczu skomplikowanych relacji rodzinnych, np. gdy spadkobierca spodziewa się problemów związanych z podziałem majątku lub chce uniknąć zaangażowania w procesy sądowe.
Jak odrzucić spadek? Procedura krok po kroku
1. Złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku
Oświadczenie można złożyć:
– przed sądem rejonowym właściwym dla miejsca zamieszkania,
– u notariusza.
2. Termin na odrzucenie spadku
Spadkobierca ma 6 miesięcy od momentu dowiedzenia się o tytule swojego powołania do spadku, aby odrzucić spadek. Przekroczenie tego terminu oznacza automatyczne przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza, co może skutkować koniecznością spłaty długów spadkowych do wysokości aktywów.
3. Odrzucenie spadku przez osoby małoletnie
Jeszcze w zeszłym roku było tak, że jeśli spadek przypadał niepełnoletnim dzieciom, konieczne było wystąpienie do sądu rodzinnego o zgodę na dokonanie tej czynności. Dopiero po uzyskaniu zgody sądu rodzice mogli złożyć w imieniu dziecka oświadczenie o odrzuceniu spadku. Jednak dniu 15 listopada 2023 roku weszła w życie nowelizacja ustawy z dnia 25 lutego 1964 roku – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (dalej: „k.r.o.”), która ma istotne znaczenie w sprawach dotyczących oświadczeń o odrzuceniu spadku w imieniu małoletniego. Zgodnie z nowym przepisem, zawartym w art. 101 § 4 k.r.o., gdy dziecko jest powołane do dziedziczenia wskutek uprzedniego odrzucenia spadku przez rodzica, decyzja o odrzuceniu spadku w imieniu dziecka przez rodzica wykonującego władzę rodzicielską nie wymaga zgody sądu, pod warunkiem że drugi rodzic, również posiadający władzę rodzicielską, wyrazi na to zgodę lub obaj rodzice podejmą tę decyzję wspólnie.
Konsekwencje odrzucenia spadku
Odrzucenie spadku oznacza, że spadkobierca jest traktowany tak, jakby nie dożył otwarcia spadku. Jego udział w dziedziczeniu przypada kolejnym osobom w linii dziedziczenia – np. dzieciom, rodzeństwu czy dalszym krewnym.
Należy pamiętać, że odrzucenie spadku nie może być cofnięte, dlatego decyzję tę warto dobrze przemyśleć. W razie wątpliwości warto skonsultować się z prawnikiem specjalizującym się w prawie spadkowym.
Jeśli zastanawiasz się, jak postąpić w konkretnej sprawie spadkowej — zapraszam do kontaktu. Fachowa porada może uchronić Cię przed niepotrzebnymi konsekwencjami.