Nierówne udziały w majątku wspólnym po rozwodzie – kiedy i jak można się o nie ubiegać?

Podział majątku po rozwodzie to niełatwy proces, szczególnie gdy pojawia się kwestia nierównych udziałów w majątku wspólnym. W polskim prawie istnieje możliwość, by jeden z małżonków ubiegał się o podział majątku w sposób nierówny, biorąc pod uwagę stopień, w jakim każdy z nich przyczynił się do jego powstania. Kiedy i na jakiej podstawie można się tego domagać?

Kiedy można żądać ustalenia nierównych udziałów?

Kodeks rodzinny i opiekuńczy przewiduje, że każdy z małżonków może wystąpić z żądaniem ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym, jeśli istnieją ku temu „ważne powody”. Oznacza to, że sąd będzie badał, czy rzeczywiście jeden z małżonków w mniejszym stopniu przyczynił się do powstania majątku wspólnego. Co istotne, pod uwagę brana jest nie tylko praca zawodowa, ale także wkład w wychowanie dzieci i prowadzenie gospodarstwa domowego.

Co to są „ważne powody”?

Pod pojęciem „ważnych powodów” kryją się okoliczności, które z etycznego punktu widzenia uzasadniają ustalenie nierównych udziałów. Sąd Najwyższy wielokrotnie podkreślał, że odejście od zasady równości udziałów jest możliwe tylko wtedy, gdy jeden z małżonków w sposób rażący i uporczywy nie przyczyniał się do powstania bądź powiększenia majątku wspólnego, stosownie do swoich możliwości zarobkowych i sił.

Przykłady ważnych powodów to m.in.:

– Trwonienie majątku — na przykład na hazard, nadmierne zakupy, czy nieodpowiedzialne inwestycje.
– Uzależnienia — takie jak alkoholizm, narkomania czy uzależnienie od hazardu.
– Prowadzenie podwójnego życia — co może wiązać się z wydatkowaniem środków wspólnego majątku na utrzymanie drugiej rodziny.
– Permanentne unikanie pracy — przy jednoczesnym braku troski o dom i dzieci.

Warto zaznaczyć, że ważne powody muszą być zawinione przez małżonka. Przykładowo, jeśli ktoś z powodu ciężkiej choroby nie był w stanie pracować, to nie jest to powód do orzeczenia nierównych udziałów. Podobnie, sama różnica w zarobkach nie jest wystarczającym powodem – istotne jest, by zarobki odpowiadały realnym możliwościom danej osoby.

Jakie są przesłanki do ustalenia nierównych udziałów?

Aby sąd mógł orzec o nierównych udziałach w majątku wspólnym, muszą zostać spełnione trzy podstawowe przesłanki:

– Wniesienie żądania przez jednego z małżonków — to pierwsza i podstawowa przesłanka. Bez wyraźnego żądania, sąd nie będzie rozważał nierównych udziałów.
– Istnienie ważnych powodów — muszą wystąpić okoliczności, które z etycznego punktu widzenia uzasadniają odejście od zasady równości udziałów.
– Różny stopień przyczynienia się do powstania majątku wspólnego — sąd musi stwierdzić, że małżonkowie przyczynili się do powstania majątku w różnym stopniu, co jest kluczowe dla podjęcia decyzji o nierównym podziale.

Faktyczna separacja jako przesłanka do ustalenia nierównych udziałów

Innym istotnym powodem, który może przemawiać za ustaleniem nierównych udziałów, jest długotrwałe osobne zamieszkiwanie małżonków, czyli tzw. separacja faktyczna. Jeśli małżonkowie przez lata żyli osobno, a jedno z nich aktywnie pracowało i powiększało majątek, podczas gdy drugie nie podejmowało żadnych działań w tym kierunku, sąd może uznać, że podział majątku po równo nie byłby sprawiedliwy.

Podsumowanie

Ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym to kwestia skomplikowana, wymagająca rzetelnej analizy przez sąd. Ważne jest, aby posiadać mocne argumenty przemawiające za nierównym podziałem, zwłaszcza jeśli małżonkowie w różnym stopniu przyczynili się do powstania wspólnego majątku. Złożenie wniosku o nierówny podział majątku warto skonsultować z prawnikiem, który pomoże w przygotowaniu odpowiednich dowodów i argumentacji przed sądem.